40 năm ngày mất của NSƯT Thanh Nga - những bức ảnh tư liệu quý giá

Lên sân khấu lần đầu tiên năm 8 tuổi và ra đi vĩnh viễn ở tuổi 36, hành trình 28 năm làm nghệ thuật của NSƯT Thanh Nga được lưu lại qua rất nhiều hình ảnh. 

Tưởng niệm 40 năm ngày mất của NSƯT Thanh Nga, hôm nay đúng ngày giỗ của bà (26/11 Âm lịch), Báo Phụ Nữ TP.HCM xin giới thiệu một số bức ảnh tư liệu quý về những vai diễn của NSƯT Thanh Nga được người thân lưu giữ.       

NSƯT Thanh Nga (bìa trái) và các đồng nghiệp vào thập niên 1960.

NSƯT Thanh Nga và NSƯT Bảo Quốc (quỳ) trong tuồng Chén cơm đô thành.

NSƯT Bảo Quốc- em trai thứ sáu của NSƯT Thanh Nga, kể lại: ông Năm Nghĩa- dưỡng phụ của NSƯT Thanh Nga, tập cho Julliet Nga (tên gọi của Thanh Nga lúc mới vào nghề) ra sân khấu hát ngoài màn khi cô lên 8 tuổi để quen không khí và dạn dĩ khi đứng trước khán giả. Sau một thời gian làm quen, Juliet Nga được cho thử sức với vai diễn đầu tiên Nghi Xuân (tuồng Phạm Công – Cúc Hoa).

Juliette Nga (bìa phải) với vai đào chánh đầu tiên trên sân khấu vào năm 16 tuổi: sơn nữ Phà Ca (tuồng Người vợ không bao giờ cưới).

Mười sáu tuổi, Juliet Nga bắt đầu đứng vào hàng ngũ đào chánh của đoàn Thanh Minh với vai diễn sơn nữ Phà Ca (tuồng Người vợ không bao giờ cưới). Đây cũng là vai diễn mang về cho nghệ sĩ (NS) Thanh Nga Huy chương Vàng Triển vọng - Giải Thanh Tâm năm 1958. Sau giải thưởng này của NS Thanh Nga, bà bầu Thơ cũng đổi bảng hiệu Thanh Minh thành Thanh Minh – Thanh Nga.

NSƯT Thanh Nga (thứ hai từ trái sang) và các NS Phương Ánh, NS Hữu Phước, NS Hoàng Giang tuồng Hoa Mộc Lan.

Hơn 40 năm qua, nhiều khán giả từng xem tuồng Tiếng trống Mê Linh đều thuộc bài ca ở lớp diễn chia tay của Trưng Trắc và Thi Sách: "Trong giây phút chia tay, tim nguyện ghi lời thề. Khi xa nhau muôn dặm dài, như có nhau kề vai trong chinh chiến, dẫu muôn đắng cay chi sờn. Bầu trời Nam u tối, quân thù gieo bạo tàn. Ta vui riêng đâu đành lòng, đem máu xương cùng muôn dân son sắt, nhớ nhau chớ quên câu thề…".

Clip Mê Linh biệt khúc - tuồng Tiếng trống Mê Linh:

Hoặc bài ca ở lớp diễn nàng tiểu thư Quỳnh Nga ngồi quay tơ trong nỗi khắc khoải, nhớ thương đợi chờ Trần Minh đang ứng thí chốn kinh thành:“Dòng tơ tươi thắm đau thân tằm se mình. Lòng vương tơ với tâm tư vì cuộc đời. Người ta khi sống yên cuộc đời như tằm, dầu cho nắng sương vẫn vẹn niềm vui. Từng dòng tơ mướt thắm, là tằm đang rút máu, để điểm tô cho đời vui. Hồn người khuê nữ đã quyết sống cho ân tình, lấy khó thương vui xây niềm tin. Người sinh ra phải đâu đợi chờ căn phần. Cần kiên tâm đấu tranh vượt giành mộng đời. Vì hạnh phúc phải do tay người dựng gầy. Đừng mơ ước không thể đợi trời cho”.

Clip Bên cầu dệt lụa, bài ca do NSƯT Thanh Nga sưu tầm nhạc và viết lời

“Có lẽ ít ai biết những bài ca đó do chính má Ba tôi viết lời trên chất liệu âm nhạc má sưu tầm. Phần âm nhạc được má Ba chỉnh lý, mang nhiều âm hưởng của nhạc dân tộc Việt Nam, phù hợp với lớp diễn và mạch tổng thể chung của cả tuồng. Riêng bài ca ở tuồng Tiếng trống Mê Linh, má Ba đã đặt tựa là Mê Linh biệt khúc” - NSƯT Hữu Châu - cháu gọi NSƯT Thanh Nga là cô - kể về má Ba của mình với sự kính trọng, yêu thương lẫn niềm tự hào.

NSƯT Thanh Nga vai Loan tuồng Đoạn tuyệt.

Khó có thể nhớ hết NSƯT Thanh Nga đã có bao nhiêu vai diễn trong suốt cuộc đời nghệ thuật của mình, nhưng có lẽ ai đã từng một lần được xem bà diễn sẽ khó có thể quên cái thần trong đôi mắt biết nói, sự tinh tế qua từng động tác sân khấu; cách bà buông từng câu, từng từ trong lời ca, câu thoại... Có những ánh mắt, thần thái của nhân vật qua biểu cảm của NSƯT Thanh Nga đã in sâu trong tâm trí người xem. Chỉ cần nhắc tên vai diễn hoặc tên tuồng tích, ánh mắt ấy, thần thái ấy lại quay trở về ngỡ như người nghệ sĩ tài hoa ấy chỉ mới đi xa ngày hôm qua...

Một số hình ảnh các vai diễn khác của NSƯT Thanh Nga:

Giáng Hương (Sân khấu về khuya), vai diễn đoạt Huy chương Vàng Xuất sắc-Giải Thanh Tâm 1966

Trong vai Giáng Hương (tuồng Sân khấu về khuya), vai diễn đoạt Huy chương Vàng Xuất sắc-Giải Thanh Tâm 1966.

Trong Con gái chị Hằng (với NSƯT Út Bạch Lan).

Trong Con gái chị Hằng (với NS Tám Vân, Hữu Phước).

Cũng trong năm 1966, NS Thanh Nga vinh dự được mời là người trao Huy chương Vàng Triển vọng - giải Thanh Tâm cho NS Phượng Liên.

Trong Chuyện tình 17.

Trong Con trai người ăn mày.

Trong Hận tình vương nữ.

Trong tuồng Người về từ cửa biển.

NSƯT Thanh Nga trong vở Người yêu của hoàng thượng.

Trong tuồng Phu tử tùng tử.

Trong vở Mạnh Lệ Quân

Trong Gió ngược chiều.

Thái hậu Dương Vân Nga là vai diễn cuối cùng của NSƯT Thanh Nga trong vở tuồng cùng tên. Trong suốt thời gian Thanh Minh - Thanh Nga diễn tuồng , bà bầu Thơ và NSƯT Thanh Nga liên tục nhận được thư nặc danh cảnh cáo không được tiếp tục diễn. Bất chấp sự đe doạ, vẫn sáng đèn hàng đêm.

Trước đó, năm 1976, khi hát tuồng ở rạp Lao Động, một trái lựu đạn đã ném lên sân khấu ngay trong xuất hát. Lần đó NSƯT Thanh Nga chỉ bị thương nhẹ. vẫn tiếp tục sáng đèn sau đó.

NSƯT Thanh Nga trong vai Thái hậu Dương Vân Nga

       Thảo Vân 
Ảnh: Gia đình cung cấp